استاد دانشگاه ایلام؛ فرسایش خاک یکی از مهم‌ترین چالش های محیط زیست است.

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری استان ایلام، فرسایش خاک یکی از مهم ترین چالش های حوزه محیط زیست است که به گفته محققان حوزه خاک این پدیده در آینده  نه چندان دور، بعنوان مهم ترین چالش زیستی کره زمین مطرح خواهد شد. رشد جمعیت، کاهش تولید، مشکلات حوزه مواد غذایی و استفاده نادرست بشر از خاک های حاصلخیز از عمده مواردی است که فرسایش خاک را در پی داشته و لزوم برنامه ریزی بلند مدت و کلان برای حفاظت از خاک و جلوگیری از تشدید فرسایش خاک را به امری بی بدیل تبدیل کرده است. خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری استان ایلام در این بخش خبری به بررسی عوامل پیدایش و راهکارهای جلوگیری از فرسایش خاک از زبان کارشناس زمین شناسی پرداخته است. شیب، نوع و میزان بارشهای منطقه، پوشش گیاهی و تغییرکاربری در فرسایش خاک تاثیرگذار هستند «دکتر حاجی کریمی» با بیان اینکه فرسایش خاک جابجا شدن خاک از یک محیط مورد نیاز به محیط های فاقد نیاز است اظهار کرد: معمولاً عواملی همچون شیب ، نوع و میزان بارشهای منطقه ، پوشش گیاهی، تغییرکاربری و نحوه استفاده از زمین در پدیده فرسایش خاک موثر هستند. وی افزود: متاسفانه بسیاری از دامداران بدلیل استفاده بیش از حد از مراتع و همچنین به جای ماندن رد پای مکرر دامها بر زمین، از بین رفتن پوشش گیاهی و در نتیجه فرسایش خاک را موجب می شوند ، چراکه استفاده  بیش از حد از پوشش گیاهی و کوبیده شدن و از هم پاشیده شدن بافت خاک در هنگام حرکت دام ، خاک را در معرض تخریب و فرسایش قرار می دهد. تاثیر اصلاح شیب و تراس بندی در حفاظت از خاک دکتر کریمی با بیان اینکه عواملی همچون جنس و کیفیت خاک نیز در پدیده فرسایش خاک بی تاثیر نیست بیان کرد: بعضی از خاک ها به نسبت سایر خاکها فرسایش پذیری بیشتری دارند و بسته به نوع رس موجود در خاک، در ایجاد پدیده فرسایش دخیل هستند. مدرس دانشگاههای ایلام اظهار کرد: بر اساس نوع فرسایشی که در خاک یک منطقه صورت می گیرد، اقدامات حفاظتی باید متناسب با آن عوامل صورت گیرد. مثلا اگر در منطقه ای شیب زمین زیاد است با اصلاح شیب و تراس بندی می توان به حفاظت خاک آن منطقه کمک کرد.  استفاده از کشاورزی صنعتی در کاهش فرسایش خاک وی افزود: شخم زمین، آیش خاک، عمق شیارهای ایجاد شده در خاک در حین شخم زمین از مواردی هستند که باید مورد توجه کشاورزان قرار گیرد، چراکه برای ایجاد یک سانتیمتر از خاک هزاران  سال زمان لازم است. در حالیکه با یک ضایعه زیستی همچون بارندگی رگباری و سیل آسا شدن ، بخش اعظمی از خاک از دست می رود. دکترکریمی با بیان اینکه فرسایش خاک خسارات  بسیاری به همراه دارد اظهار کرد: خاکی که هزاران سال برای شکل گیری یک سانتیمتر از آن زمان لازم است با استفاده از یکسری اعمال ناشایست زیستی از بین رفته و جوامع مختلف را در اموراتی همچون تامین مواد غذایی و مسائل زیست محیطی با مشکل مواجه خواهد بود. وی افزود: خاکی که از دسترس خارج می شود، در پایین دست به بستر رودخانه، سدها و کانالها رفته و عملاً غیراستفاده و در نواحی پایین دست با ایجاد رسوبات،  مشکلات دیگری را متوجه محیط زیست خواهد کرد. وی ادامه داد: به طور مثال در بالادست سد ایلام، زمین های کشاورزی در حوزه تولید نقش بسزایی دارند و بخشی از بهره وری حوزه کشاورزی استان مربوط به این نقطه از استان است، در حالیکه پدیده فرسایش منجر شده که حاصلخیزی این زمینها تا حد بسیاری کاهش یافته و خاکی که به پایین دست نفوذ می کند، بخشی از سد ایلام را پر کرده و رسوبات سد ایلام، عملاً در ذخیره سازی مناسب  آب مشکلاتی را بوجود آورد.  با ایجاد پوشش گیاهی، کشت باغات و تغییر در نحوه بهره برداری از خاک از پدیده فرسایش جلوگیری کنیم دکتر کریمی با تاکید بر اینکه برای حفاظت از خاک باید نوع کاربری ها تغییر یابد اظهارکرد: می توان با ایجاد پوشش گیاهی، کشت باغات و تغییر در نحوه بهره برداری از خاک ،  در مناطقی که پدیده فرسایش زیاد است ممانعت کرد. وی افزود: متاسفانه بعضی از کشاورزان بعد از برداشت محصولات کشاورزی، زمین های کشاورزی را آتش می زنند و این در حالی است که نه تنها این روش در تقویت خاک نقش موثری نداشته، بلکه با از بین رفتن کاه و کلش باقیمانده،  پدیده فرسایش خاک را نظاره گر خواهیم بود. خاک؛ بستر اصلی محیط زیست مدرس دانشگاههای ایلام با بیان اینکه آب، خاک و موجودات زنده پارامترهای اصلی محیط زیست هستند بیان کرد: بستر اصلی محیط زیست خاک است و هرگونه تخریب در خاک همچون شور شدن، فرسایش و سایرآسیب های حوزه خاک عملاً موجب آسیب رسانی به محیط زیست خواهد شد. اهمیت کشاورزی صحیح در کاهش پدیده فرسایش دکتر کریمی با اشاره به نقش کشاورزی سنتی در فرسایش بیان کرد: اگر کشاورزان دانش کافی نداشته باشند و به طور مثال در هنگام شخم زمین، حجم بسیاری از زمین را شخم بزنند قطعا فرسایش خاک بیشتری حادث خواهد شد.بنابراین کشاورزان باید متناسب با نوع محصول، بر اساس قائده کلی و کارشناسانه زمین هایشان را شخم بزنند. وی ادامه داد: جهت های شخم در زمین بسیار مهم است، چراکه یکی از آسیب زا ترین بحث در حوزه فرسایش خاک مربوط به شیوه های نادرست شخم زمین بوده و متاسفانه شاهد هستیم که کشاورزان گاهی برای راحتی کار در جهت شیب، زمین را شخم می زنند و همین عامل باعث تشدید فرسایش خاک می شود. کریمی خاطرنشان کرد: در زمین های شیب دار شخم زمین باید عمود بر جهت شیب و به صورت عرضی صورت گیرد تا آب کرت های بالاتر و روان آب ها که باعث فرسایش خاک می شود، در این کرت ها فرصت نفوذ داشته و تغذیه آبهای زیرزمینی و رطوبت مقدار بیشتری در خاک را شاهد باشیم.